چکیده :
مقدمه : این مطالعه با هدف تعیین رابطه هوش معنوی و هویت دینی با کیفیت زندگی در دانشجویان ارشد مشاوره در دانشگاه واحد قوچان انجام شد .
روش :در یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی ، تعداد ۱۸۰ نفر از دانشجویان ارشد مشاوره واحد قوچان به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند . برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه هوش معنوی کینگ ، پرسشنامه دینداری کلارک و استارت ، پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت استفاده شد . داد های بدست آمده با روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .
یافته ها : یافته های بدست آمده از این تحقیق نشان داد که هوش معنوی از قدرت پیش بینی کنندگی خوبی برای کیفیت زندگی برخوردار می باشد . همچنین بین هویت دینی و کیفیت زندگی رابطه معناداری وجود دارد .
نتیجه گیری : معنویت موجب ایجاد آرامش ، امنیت زندگی ، معنایابی زندگی و به طور کلی باعث افزایش کیفیت زندگی می شود و همچنین هویت حقیقی باید از درون انسان مایه گیرد نه آنکه از راه همانند سازی با دیگران به دست آید با جریان یافتن دین در رگ های روحی و معنوی انسان زندگی او با معنا ، نشاط و پویایی می یابد و در نتیجه بسیاری از آسیب ها ، بحران های هویت ضعیف و نابود می شود .
اخیرا با ظهور رویکردی جدیدی به نام روان شناسی مثبت تاکید بر شایسته سازی و تعریف مفاهیمی است که به سلامتی و شادکامی افراد و بهره مندی آنها از یک زندگی سالم کمک می کند . یکی ازاین مفاهیم کیفیت زندگی است .کیفیت زندگی مفهومی است بسیار انتزاعی که نمی توان برای آن تعریف جامعی و مانعی ارائه داد . براساس تعریفی که سازمان جهانی بهداشت از کیفیت زندگی ارائه داده است ، کیفیت زندگی شامل : سلامت جسم ، سلامت روان و روابط اجتماعی و ادراک فرد از محیط زندگی اش می شود .
برخی محققان کیفیت زندگی را با رویکرد عینی تعریف می کنند . رویکرد عینی ، کیفیت زندگی را به عنوان مواردی آشکار و مرتبط با استانداردهای زندگی می داند ، این موارد می تواند سلامت جسمی ، شرایط شخصی ، ارتباط اجتماعی و یا عوامل اجتماعی و اقتصادی باشد . در مقابل رویکرد ذهنی کیفیت زندگی را مترادف با شادی یا رضایت فرد در نظر می گیرد ، این منظر بر عوامل شناختی در ارزیابی کیفیت زندگی تاکید می کند .
بین دو رویکرد عینی و ذهنی رویکرد جدیدی به نام رویکرد کل نگر وجود دارد که نظریه پردازان آن معتقدند کیفیت زندگی ، همانند خود زندگی مفهومی پیچیده و چند بعدی است . دیدگاه کل نگر کیفیت زندگی را یک پدیده چند بعدی ملاحظه می کند و هر دو مولفه عینی و ذهنی را در نظر می گیرد . در این رویکرد سلامت جسمی ، سلامت روان ، روابط اجتماعی و کیفیت زندگی از مولفه های سازنده کیفیت زندگی هستند . بیشتر پژوهشگران برسه ویژگی کیفیت زندگی اتفاق نظردارند . این ویژگی ها عبارتند از چند بعدی بودن ، ذهنی بودن و پویا بودن . کیفیت زندگی زمان ، رابطه و تجربه را به هم می پیوندند . رابطه شامل مولفه های خانوادگی ، گروه های اجتماعی وضعیت موجود را نشان می دهد . تجارب زندگی و تاریخچه بیماری از اجزای دیگری از بعد زمان است . تجربه سومین و مهم ترین بعد کیفیت زندگی است و شامل حوزه هایی چون ایمان ، معنویت و عقاید و باورهای اخلاقی می باشد .معنویت یکی از ابعاد مهم کیفیت زندگی است و اهمیت معنویت و رشد معنوی در زندگی انسان در چند دهه گذشته به صورت روز افزون ، توجه روان شناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است تا جایی که سازمان جهانی بهداشت در تعریف ابعاد جسمانی ، روانی ، اجتماعی و معنوی اشاره می کند و بعد چهارم یعنی معنویت را در رشد و تکامل انسان طرح می کند . ایمونز تلاش کرد ، معنویت را براساس تعریف گاردنر از هوش ، در چهارچوب هوش مطرح نماید . وی معتقد است معنویت می تواند شکلی از هوش تلقی شود ، زیرا عملکرد و سازگاری فرد را پیش بینی می کند و قابلیت هایی مطرح می کند که افراد را قادر می سازد به حل مسائل بپردازد و به اهدافشان دسترسی داشته باشند .مفهوم هوش معنوی دربردارنده نوعی سازگاری و رفتار حل مسئله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطه های مختلف شناختی ، اخلاقی ، هبجانی ، بین فردی و… شامل می شود و فرد را در جهتهماهنگی با پدیده های اطرافش و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاری می نماید . این هوش به فرد دیدی کلی در مورد زندگی و همه تجارب و رویدادها می دهد و اورا قادر می سازد به چهارچوب بندی و تفسیر مجدد تجارب خود پرداخته ، شناخت و معرفت خویش را عمق بخشند .یکی دیگر از متغیرهای مورد بررسی در این پژوهش هویت دینی است که بایستی بدان توجه نمود و نقش آن را مهم دانست . در اصل هویت امری چند لایه و چند سطحی است و بر پایه تعدد قرار دارد ، این لایه ها و سطوح هویت زندگی انسان از هستی درون فرد تا هستی جهانی وی را در بر می گیرد . بنابراین مفهوم هویت دارای پیچیدگی زیادی می باشد و این امر باعث شده که این مفهوم دارای ابعاد متفاوت باشد از جمله هویت اجتماعی ، هویت فردی ، هویت خانوادگی ، هویت قومی و هویت دینی
هویت دینی ، یعنی اینکه شخص بداند که چه دینی را انتخاب کرده و آن دین چه چیزی از او می خواهد که انجام دهد و چه چیزی را ترک کند و بدیهی است که از پیامدهای تکوین هویت دینی احساس تعهد و مسئولیت در قبال ارزش ها و باورهای آن مکتب می باشد . برخی از صاحبنظران تعهد زا به عنوان سنگ بنای هویت دینی تلقی می کند .
منابع :
-پوند ، جان ؛ کورنر ، لین (۱۳۸۹) . کیفیت زندگی و سالمندان . ترجمه حسین محققی ،تهران ، نشر دانژه
-شریفی ، محمدرضا . (۱۳۸۳) . جوان و بحران هویت . چ سوم ، تهران ، انتشارات سروش
-غباری بناب ، باقر؛ سلیمی ، محمد ؛ سلیانی ، لیلا ؛نوری مقدم ، ثنا (۱۳۸۶) .هوش معنوی .فصلنامه علمی – پژوهشی اندیشه نوین دینی . سال سوم .شماره دهم . ص ۱۲۵ – ۱۴۷
تهیه کننده: سیده مریم خادم زاده / آموزگار پایه سوم
تایید کننده: راحله خزائی/معاون آموزشی