چکیده:
آمار و ارقامی که پیرامون حوادث “دانش آموزان” در مهد کودک ها، پیش دبستانی ها و دبستان به گوش می رسد، بسیار مهم و قابل تأمل است. برخی از والدین بر این باورند که با وارد شدن کودکان به محیط مدرسه، دیگر هیچ مشکلی آن ها را تهدید نخواهد کرد، اما پتانسیل به وجود آمدن حادثه در محیط مدرسه به خاطر کمبود جا، تراکم دانش آموزان و کنجکاوی آن ها به نسبت منزل بیشتر خواهد بود. رعایت نکات ایمنی در مدرسه توسط مدیران و خود دانش آموزان، آموزش توصیه های ایمنی برای کودکان، آموزش نکات بهداشتی برای دانش آموزان ابتدایی و تهیه چک لیست نکات ایمنی در مدرسه و منزل می‌تواند از وقوع بسیاری از حوادث جلوگیری کند. مدرسه دومین خانه دانش آموزان است و محلی است که کودکان پس از خانه بیشترین زمان خود را در آن‌جا صرف می‌کنند.
از آن‌جایی که خطرات و حوادث بسیاری در مقابل دانش آموزان قرار گرفته است در هر مقطع تحصیلی آموزش نکات ایمنی به دانش آموزان جهت مقابله و مدیریت حوادث طبیعی و جلوگیری از اتفاقات خطرناک و غیرمترقبه امری اجتناب ناپذیر است. آموزش نکات ایمنی به دانش آموزان به عنوان قشری از جامعه که نیاز به آگاهی دارند و عامل انتقال علم و آگاهی خود به سایرین هستند، سلامتی بخش عظیمی از افراد را تامین خواهد کرد.
با توجه به اینکه تعليم و تربيت در شرايط ايمن ، بهداشتي و برخوردار از خدمات بهداشتي ، درماني يكي از حقوق مسلم فردي و اجتماعي است؛مكان مدرسه كه در آن تعليم و تربيت كودكان صورت پذيرفته و شخصيت اجتماعي و رواني آن ها در آن پايه ريزي و ساخته مي شود ، بايد نيازهاي جسمي و رواني دانش آموزان به ويژه بهداشت و سلامتي آنان را تامين نمايد.
محيط آموزشي شامل دو بخش ، محيط مادي و انساني است؛ محيط انساني متشكل از عناصر و عوامل متعدد مانند معلم، مدير، دانش آموز، كتاب درسي، برنامه آموزشي و… است كه به نسبت متفاوتي بر تربيت، رفتار، سلامت و بهداشت دانش آموزان تأثیر گذار است.
در محيط مادي، ساختمان مدرسه، محل استقرار و تجهيزات آن مورد نظر است؛ شرايط نامساعد ساختمان مدرسه از نظر گنجايش، نور، تهويه، دما، سرو صدا، امكانات ايمني، وسايل پيشگيري و مقابله با حوادث و رخدادهاي احتمالي، نظافت و پاكيزيگي محيط مدرسه، سيستم جمع آوري و دفع فاضلاب و زباله، تجهيزات غيراستاندارد و مانند آن موجب صدمات جسمي و رواني در دانش آموزان مي شود.
بهداشت محيط در مدارس از وجوه بسيار مهم تامين بهداشت و سلامت فردي و اجتماعي دانش آموزان است.
اصول كلي بهداشت محيط از قبيل تهيه و تامين آب آشاميدني سالم، دفع صحيح زباله و فاضلاب، تامين حرارت، نور و تهويه مناسب، مبارزه با حشرات و جوندگان در تمام مدارس از ضروريات بهداشتي محيط هاي آموزشي است.
به همين دليل است كه بهبود شرايط بهداشتي در محيط هاي آموزشي همواره در برنامه ريزي هاي آموزشي در اولويت قرار دارد.
برخي عوامل موثر بر سلامت محيط مدرسه عبارتند از رنگ فضاهاي آموزشي: در مدارس رنگ فضاها و تجهيزات آموزشي به دليل شرايط سني و روحي كودكان و نوجوانان از حساسيت بيشتري برخوردار است زيرا اين امر مي تواند موجب شادابي، نشاط، آرامش رواني، تحرك و تلاش دانش آموزان شود و فرآيند يادگيري را افزايش دهد.
نور كلاس ها: بهترين نور استفاده از نور طبيعي خورشيد است كه از طريق پنجره ها تامين مي گردد؛ منابع نور مصنوعي در غياب نور طبيعي يا در تركيب با آن بكار مي روند. تامين نور كافي و مناسب در مدارس موجب افزايش ميل و رغبت به كار ، دقت در عمل و بازدهي مي شود.
تابلو کلاس درس باید در محلی مناسب که نور کافی به آن می رسد قرار داشته و در معرض دید کامل دانش آموزان و به رنگ سبز مناسب و غیر براق باشد. تا از ایجاد خیرگی بر اثر بازتاب نور جلوگیری گردد. فاصله تابلو کلاس درس از اولین ردیف دانش آموزان نباید از 2دو متر و 20 سانتی متر کمتر باشد.
كلاسها بايد حتي الامكان طوری ساخته شوند که از نور طبیعی استفاده نمایند. ترجیحاً پنجره ها در سمت چپ دانش آموزان در نظر گرفته شود و سطح آنها حدود یک پنجم مساحت کلاس باشد.
برای هر نفر دانش آموز در کلاس حداقل باید یک متر و 25 سانتی متر مربع سطح در نظر گرفته شود حداکثر ابعاد قابل قبول برای کلاس درس 8 متر طول و 7 متر عرض می باشد ارتفاع سقف کلاس نباید از 3 متر کمتر باشد.
تعداد توالت ها در مدرسه به ازاء هر 40 نفر حداقل یک چشمه توالت و هر 60 نفر یک دستشویی در نظر گرفته شود. ارتفاع دستشوئی ها متناسب با سن دانش آموزان در دوره های مختلف تحصیلی (75- 60 سانتیمتر از سطح زمین) باشد. استفاده از صابون مایع در دستشوئی ها ضروری بوده که بهتر است توسط مخزن ثابت صابون مایع و لوله کشی روی دستشوئی ها انجام شود.
آبخوری عمومی آموزشگاه باید بايد دارای شرایط زیر باشد: الف- کف محوطه آبخوری قابل شستشو و دارای شیب کافی و مناسب به طرف مجرای فاضلاب باشد. ب- دیوار لبه آبخوری بایستی از جنس قابل شستشو ( نظیر کاشی) بوده و دارای شیب مناسب به طرف مجرای فاضلاب باشد. ج- دیوار اطراف آبخوری از جنس قابل شستشو (نظیر کاشی، سرامیک، سنگ و ………) باشد. د- آبخوری عمومی دانش آموزان باید با شیرهای مناسب یا آب سردکن مجهز گردد و حداقل برای هر 45 نفر یک شیر آبخوری پیش بینی شود. ارتفاع شیر آن متناسب با سن دانش آموزان در دوره های تحصیلی (100- 75 سانتیمتر) از سطح زمین باشد. ه- آبخوری باید خارج از سرویس های بهداشتی و با رعایت شرایط بهداشتی و با فاصله حداقل 15 متر احداث گردد. بوفه مدرسه كه به پايگاه تغذيه سالم تغيير نام يافته بايد داراي شرايط لازم طبق آئين نامه باشد.
بهداشت دست ها
این روزها بیشتر از پیش به بهداشت دست ها باید اهمیت داد.
دست ها همواره به عنوان یکی از راه های انتقال بیماری شناخته می‌شوند، در مراکز آموزشی که خود امکانات غذایی دارند و یا دانش آموز ها ناهار خود را می‌برند، رعایت و دقت کردن به نکات بهداشتی مانند شستن دست بچه ها قبل و بعد از غذا بسیار اهمیت دارد و بهتر است که این مسئله توسط مسئولین بهداشت مدرسه کنترل و نظارت شود. توصیه می‌شود که نکات بهداشتی برای دانش آموزان ابتدایی در مدارس آموزش داده شود.
دانش آموزان جهت مراقبت از سلامت خود باید سایر نکات بهداشتی را فرا بگیرند و رعایت کنند. به عنوان مثال زباله های خود را در سطل زباله بیندازند، خوراکی های سالم را از ناسالم تشخیص دهند و از خوردن خوراکی های مضر پرهیز کنند، از وسایل شخصی خود نظیر دستمال و لیوان شخصی استفاده کنند، نشستن و ایستادن درست را تمرین کنند، فعالیت های بدنی را جدی بگیرند، لباس و کفش های مناسب بپوشند و امثال این موارد.
منبع:سایت ایمن ترافیک imentraffic.ir
تهیه کننده: لیلا حسین نژاد یامی/ مربی بهداشت
تایید کننده: راحله خزائی/معاون آموزشی